De laatste jaren zijn er diverse studies geweest op het gebied van leefstijl en omgevingsfactoren en het risico op kanker. Echter zijn deze onderzoeken gebaseerd op de gezonde populatie, dus mensen zonder erfelijke belasting. Ondanks dat je een erfelijke belasting (CDH1 of CTNNA1 mutatie) hebt zijn er wel factoren die het risico op kanker kunnen vergroten.
Op dit moment loopt er een studie (Hebon) die onderzoekt of er een verband is tussen leefgewoonten en het ontstaan van borst- en eierstokkanker bij mensen met een mutatie in BRCA of CHEK2. Zodra hier resultaten over bekend zijn zullen wij hierover berichten.
In 2007 kwam er een rapport uit van het World Cancer Research Fund (WCRF) met de titel ‘Voeding, voedingspatronen, lichaamsbeweging en preventie van kanker: een wereldwijs perspectief’[i].
Omgevingsfactoren zijn zeer belangrijk bij het ontstaan van kanker. De onderzoekers pleiten voor gezondere voeding, een gezond gewicht en meer lichaamsbeweging.
Zo heeft het KWF ook recent door het TNO onderzoek laten uitvoeren naar de bijdrage van leefstijlfactoren aan kanker in Nederland. Zo kwam naar voren dat naar schatting 30% van de nieuwe kankergevallen in Nederland wordt veroorzaakt door een minder gezonde levensstijl, en daarmee in principe voorkomen had kunnen worden. Niet roken is hierin het belangrijkste advies maar ook gezonde voeding en voldoende beweging helpen om het risico te verlagen.
Alcohol, overgewicht, ongezond eten, inactiviteit
Volgens het rapport van WCRF is het bewijs dat overgewicht en zwaarlijvigheid het risico op een aantal kankers vergroot, groot te noemen. Alcohol, overgewicht, minder gezonde voeding en weinig beweging zijn vaak nauw met elkaar verbonden. Naast een verhoogd risico op kanker spelen ze ook een rol bij andere ziekten, zoals hart- en vaatziekten.
Voeding kan de kans op kanker vergroten of juist verkleinen. Er is vaak tegenstrijdige informatie te vinden over welke voeding wel of niet goed zou zijn. Er is echter genoeg bewijs dat gezonde voeding (voldoende groente en fruit, voldoende vezels en calcium, weinig rood vlees) beschermt tegen het krijgen van sommige soorten kanker.
Zo blijkt uit het KWF / TNO onderzoek dat jaarlijks 9.500 mensen kanker krijgen door minder gezonde voeding, 3.600 mensen krijgen kanker door overgewicht en 2.100 mensen door te weinig beweging.
De relatie van alcohol met borstkanker wordt door onderzoekers als volgt verklaard. Alcohol kan ervoor zorgen dat er een grotere hoeveelheid van vrouwelijke geslachtshormonen in het bloed komt. Grote hoeveelheden van deze geslachtshormonen kunnen ertoe leiden dat cellen in de borst zich tot kanker ontwikkelen. Uit een andere studie[ii] blijkt dat de combinatie van bewegen en een licht dieet het meest effectief is om zowel het gewicht, het vetgehalte, als de concentratie geslachtshormonen te verlagen. Dit heeft weer een positief effect op het risico op borstkanker.
Roken
Het onderzoek uit Utrecht geeft ook aan dat roken bijdraagt aan 21% van alle kankers wereldwijd en alcohol aan ongeveer 5%. Als je borstkanker krijgt en je rookt gewoon door heb je zelfs 40% meer kans om de borstkanker weer terug te krijgen na de behandeling, vergeleken met vrouwen die stoppen. Ook heb je 60% meer kans om aan die borstkanker te overlijden en zelfs tweemaal zoveel kans om te sterven aan andere ziektes dan borstkanker[iii] [iv].
Borstkanker
In het geval van borstkanker vormen naast de eerder genoemde factoren ook hormonen een extra risico. Verschillende tumoren zijn hormoongevoelig, in dit geval oestrogeen en progesteron. In grote lijnen geldt dan ook hoe langer de borsten hieraan zijn blootgesteld hoe groter de kans op borstkanker.
Vandaar dat er een verhoogde kans op borstkanker is voor vrouwen die:
- vroeg menstrueerden (jonger dan 12 jaar), vooral in combinatie met een late overgang (na 55 jaar)
- die geen kinderen hebben gekregen
- pas na hun 35e jaar een zwangerschap hebben voldragen
- de anticonceptiepil slikken
- hormoonpreparaten gebruiken tegen de overgang.
De kans op borstkanker wordt dus weer verlaagd wanneer een vrouw:
- laat begon te menstrueren, vooral in combinatie met een vroege overgang
- op jonge leeftijd zwanger is geworden
- meer zwangerschappen heeft doorgemaakt
- langer borstvoeding heeft gegeven
[i] World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research; Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer, a Global Perspective; Washington D.C. AICR, 2007.
[ii] Van Gemert, W.A.M. (2015) . Exercise, weight loss and biomarkers for breast cancer risk (Niet gepubliceerd proefschrift), Universiteit Utrecht, Utrecht.
[iii] Izano et al (2015). Smoking and mortality after breast cancer diagnosis.: the health and functioning in women study. Cancer Med. 2014, dec.
[iv] Pierce JP et al (2014). Lifetime cigarette smoking and breast cancer prognosis in the after breast cancer pooling project. J Natl Cancer Inst 2014; 106.